Саха тылын уруогун технологическай картата
Учуутал: Степанова Раиса Дмитриевна
Кылааһа: 3
Предмет : cаха тыла
Уруок көруңэ: тылы сайыннарыы уруога.
Уруок аата: “Үчүгэйтэн үөрэбит, куhађантан хомойобут”
Уруок темата : Сомођо домох
Учуутал сыала : Хас биирдии ођођо сомођо домох нөңүө сиэрдээх буолууга өйдөбүлү иңэрэргэ дьарыгы тэрийии.
Үөрэтэр сыала: Сомођо домохтору этиигэ тутта үөрэнии
Сайыннарар: Сааһылаан тылынан этии оңорор сатабылларын сайыннарыы. Болђомтолорун сайыннарыы. Бодоруһа үөрэтии. Толкуйдуур дьођуру сайыннарыы. Бэйэ санаатын этэ үөрэнии
Иитэр: Үчүгэйтэн үөрэбин, куһађантан хомойобун диэн өйдөбүлү кэңэтии. Бэйэ-бэйэни тулуйан истии, сыаналааһын. Иллээх, эйэлээх буолуу тыыныгар иитии.
Сүрүннүүр технология: сайыннарыылаах үөрэх
Сүрүннүүр методологическай ньымалар: тэңнээн көрүү, этии оңоруу, слайдалар
Туттуллар матырыйаал –
- учебник Саха тыла Каратаев И.И., Попова Н.С;
- кылгас тылдьыт “Сомо5о домохтор” И.К.Попов. ;
- карточкалар: тыл карточкалара, сомо5о домохтор;
- презентация;
- маллаах иһит;
Тус бэйэни көрүнэр сатабыл: (личностнай УУД)
- ођо бэйэтин салайынан үөрэнэр, билэр-көрөр, толкуйдуур кыађын сайыннарыы;
| Учуутал дьарыга | Үөрэнээччи дьарыга | |||||||||||||
| Билиини-көрүүнү ылар дьайыы (познавательнай) | Бэйэни салайынар дьаһанар дьайыы (регулятивнай) | Бодоруһарга үөрэнэр дьайыы (коммуникативнай ) | ||||||||||||
| Үөрэнээччи дьарыга | Уруоктан ылбыт сатабыла | Үөрэнээччи дьарыга | Уруоктан ылбыт сатабыла | Үөрэнээччи дьарыга | Уруоктан ылбыт сатабыла | |||||||||
| Ођону уруокка көхтөөхтүк үлэлииригэр салайыы | Саңа билиини ыларга баар билиитигэр тирэђирэригэр үөрэтии |
| Сыал-сорук туруорунан көдьүүстээхтик үлэлииргэ үөрэнии | Сыал-сорук туруорунуу | Бөлөђүнэн үлэлииргэ таһаарыылаахтык, Көдьүүстээхтик үлэлииргэ үөрэнии | Бодоруһан үлэлээһин | ||||||||
| 1 түһүмэх. Тэрээһин чааһа Сыала: - хомуллуу, уруокка бэлэмнэнии | ||||||||||||||
| Үтүө күнүнэн! (Бэйэни билиһиннэрии).
Эһиэхэ ситиһиини бађарабын.
| Учууталы кытта билсиһии
| Билсиһэ үөрэнии. | Үлэлиир миэстэни бэлэмнээһин
| Бэйэни сатаан салайыныы | Бэйэ-бэйэни кытта дорооболоһуу | бодоруһуу | ||||||||
| 2 түһүмэх . Саха иһитин билэллэрин чопчулааһын Сыала: Оонньуу нөңүө саха иһитин арааһын, туохха аналлаађын билии. | ||||||||||||||
| Эһиги иннигитигэр саха иһиттэрэ тураллар. Хас биирдии иһит анныгар ааттара саспыттар. Миэхэ көмөлөһүң эрэ бу иһиттэр ааттарын таһаарыа5ын.
| Ођолор ыһыллыбыт буукубаны сааһылаан иһит аатын таһаараллар. Чабычах – арыы хаһааналлар Ыађыйа – үүт уураллар Маллаах иһит – иистэнэр малларын угаллар. | Өбүгэ иһитин арааһын билии | Бэйэ билиитин сыаналаныы | Инникигэ сорук туруорунуу. | Атын ођо хоруйун истии | Сэңээрии, өйдөөһүн, толкуйдааһын | ||||||||
|
3 түһүмэх. Проблема туруоруу. Сыала: Сомођо домохтору кытта билсиһии, этиигэ тутта үөрэнии. Сомођо домођу саңа чаастартан талан араарар. Сомођо домох диэн өйдөбүлү таһаартарыы. | ||||||||||||||
| Мин маллаах иһиппэр тыллары уган ађаллым. Биир-биир кэлэн тыллары ылан туран иьин. Хас бөлөххө арахсыаххытын сөбүй? Ылбыт тылгыт туһунан тугу кэпсиэ этигитий? Тођо итинник этиллибитий? Сөп маладьыас. Дуоскађа ыйаа.
| ата5а сири билбэт буолла. илии – атах буолла, оройунан көрдө, тумсун дул5а5а соттор, сүрэђэ айађар тађыста, уйатыгар уу киирдэ, атахха биллэр, мас, үңкүүлүүр, кыһыл, ыллыыр... ођолор быһаараллар . | Сомођо домођу билии | Дуоскађа арааран сааһылааһын | Бэйэмньи тыллартан сомођо домох уратытын көрөн араарыы | Бөлөххө арахсыы, бэйэ санаатын сааһылаан кэпсээһин | Этии тутулун сөпкө оңоруу, бэйэ-бэйэни кытта өйдөһүү | ||||||||
| Слайда5а. Уус-ураннык ойуулуур–дьүһүнүүр этиилэр сомођо домох дэнэр. Сомођо домох диэн эбэтэр олохтон кэлбит бэргэн этиилэр. | ||||||||||||||
|
| ||||||||||||||
| Ођолоор, көрүөххэйин эрэ экраны . | Саңа теманы бэйэ ырытан таһаарыыта |
| Тэңнээн көрөн ырытыы |
| Бэйэ толкуйун тиэрдии |
| ||||||||
|
| ||||||||||||||
| Бу хартыыналар эһиэхэ туох санааны үөскэттилэр?
Хайдах майгылаах ођолор эбиттэрий? Кинилэр быһыыларыттан биһиги туохтан үөрэбитий? Туохтан хомойобутуй? Ођолоор, эьиги туохтан үөрэђитий? Уонна туохтан хомойођутуй? Дуоскађа суруйабын туохтан үөрэллэрин, туохтан хомойоллорун. Чэ оччого билигин ођолоор, хайдах майгылаах ођолортон үөрэбитий? Хайдах майгылаах о5олортон хомойобутуй? Ол аата бүгүн уруокпут темата Ођолоор, билигин хартыыналары көрөн этиилэрдэ толкуйдаан. Хас биирдии этиини дуоска5а суруйабын Аны билигин сомођо домохтору туьанан суруллубут этиилэргэ эбэн биэриэххэйин. Сомођо домохтору туһанан .
Эьиги санаађытыгар сомођо домођу туттан этии онордохпутуна этиибит ис хоһооно уларыйар дуо?
| Бэрээдэктээх уонна бэрээдэгэ суох ођолор көстөллөр. Кыра ођолору оонньотуохтаахпыт, кырдьагастарга көмөлөһүөхтээхпит диэн санаа үөскүүр. Ођолор эппиэттэрэ.
Үөрэбит: аьыныгас, үтүө санаалаах, ытыктабыл, эйэлээх, хорсун, булугас өйдөөх Хомойобут: этиһэртэн, охсуһартан, куттамсах
Таблицађа суруйаллар.
Ођолор эппиэттэрэ.
Үчүгэйтэн үөрэбит, куһађантан хомойобут.
1.Коля Сашалыын эйэлээхтик оонньуур. Коля Сашалыын эйэлээхтик оонньоон атађа сири билбэт буолла. 2.Света Сашалыын эбээлэригэр сибэкки бэлэхтээтилэр. Света Сашалыын эбээлэригэр сибэкки бэлэхтээбиттэриттэн эбээлэрэ эгди буолла. 3.Миша Ванялыын охсустулар. Миша оройунан көрөн Ванялыын охсуста. 4.Саша эһэттэн куттанан маска ытынна. Саша эһэттэн куттанан сүрэђэ айађар тађыста.
Ис хоһооно уларыйбат. | Киһи майгытын арааран өйдөөһүн, сөптөөх сомођо домођу этиигэ булан туһаныы | Майгы үтүө, мөкү өрүттэрин ырытыы Тылдьыттан сөптөөх сомођо домођу көрдөөн булуу
| Түмүк оңостуу
Тылдьытынан үлэ | Этии оңоруу
Бөлөђүнэн үлэни үллэстии | Хартыынанан этии оңоруу
Бодоруһуу | ||||||||
| Түһүмэх түмүгэ: Сомођо домох этиини уустаан-ураннаан биэрэр. | ||||||||||||||
| 4 түьүмэх Сынньалаҥ мүнүүтэтэ. Хамсаныы: чороон, ыађыйа, кытыйа, ытык | ||||||||||||||
| 5 түһүмэх бөлөђүнэн үлэ Сыала: Сомођо домођу этиигэ тутта үөрэнии. | ||||||||||||||
| Ођолоор, билигин биһиги остуоруйа дойдутугар ыалдьыттыахпыт. Бөлөђүнэн үлэлиирбитигэр бөлөђүнэн үлэлиир быраабылатын хатылыаххайын. Хас биирдии бөлөххө биирдии геройу биэртэлиибин. Бастакы бөлөххө Таал Таал эмээхсин, иккискэ Алаа мођус, үһүскэ Мэник мэнигийээн, төрдүскэ Бэйбэрикээн эмээхсин. Бу геройдары туһанан сомођо домохтоох этии суруйађыт Тылдьыты көмөлөһүннэриэххитин сөп. Тахсан биирдии бөлөх көмүскүүр. Ођолоор, оңорбут үлэђитин кэпсиигит уонна бөлөђүнэн үлэђэ ким тугу үлэлээбитин билиһиннэрэђит. Таблицаны түмүктээһин.
| Ођолор бөлөђүнэн үлэ быраабылатын хатылыыллар.
Таал таал эмээхсин .... Алаа Мођус.... Мэник-мэнигийээн... Бэйбэрэкээн эмээхсин...
Суруйбут этиилэрин дуоска иннигэр тахсан көмүскүүллэр. Геройдарын майгытын ханнык сомођо домођу туттубуттарын таблицађа, дуоскађа суруйаллар. |
| Остуоруйа ис хоһоонун билэн, сөптөөх сомођо домођу талыы. |
| Сахалыы хомођой этиини оңоруу
Ођо тус санаатын этиитэ, тиэрдиитэ, түмүк оңоруута Ођо санаатын истэ үөрэнии |
| ||||||||
| Түмүк: Сомођо домохтору күннээђи олохпутугар, саңарар саңабытыгар остуоруйа кэпсиирбитигэр туттуохпутун сөп. | ||||||||||||||
| 5 түһүмэх Дьиэђэ үлэ. | ||||||||||||||
| Дьиэђитигэр икки көрүн үлэ биэрэбин. 1. 5 сомођо домођу булан кэл. 2.Сомођо домохтору туттан тэттик тиэкистэ айын. | Дневниктарыгар суруйаллар. |
|
| |||||||||||
| 6 түьүмэх. Түмүк Сыала:Уруокка ылбыт сатабылларын сыаналаныы. | ||||||||||||||
| Ођолоор, мин эһиэхэ икки дьүһүннээх төгүрүктэри биэрэбин. Мин бу күннээђи олохпор сомођо домођу туттуохпун сөп эбит диэбиттэр от күөх дьүһүнү көрдөрүн. Онтон ыарырђаттым диэбит ођолор халлаан күөх дьүһүнү көрдөрүн. | Көрдөрөллөр. Тылларынан быһаараллар. |
| Бэйэни сыаналаныы |
|
|
| ||||||||
| Түмүк: | ||||||||||||||
