Аустралияның жер бедері

Сабақтың құрылымы

Технологиялық картаның жұмыс тәртібі

Түсініктеме

Ұйымдастыру кезеңі мотивация

Оқушылардың мотивациясы сынып бір топ ретінде болады. Тақырыптарды оқу барысында мұғалім «Ауызша сабақ-1» картасы бойынша жұмыс жасау уақытын болжайды, яғни уақытын үнемдеу туралы мәлімет береді.

Карта бойынша жұмыс жасау реті түсіндіріледі. ООМ бойынша сұралады.

Оқушылардың субьектілік тәжірибесін өзектендіру

Өткен тақырып бойынша қарама-қарсы сұрақ қою. ООМ бойынша материалды бекіту үшін тексеру жүргізіледі.

1. Батыс Африка елдері. (Кабо-Верде, Сенегал, Гамбия, Гвинея-Бисау, Гвинея, Сьерра-Леоне, Либерия, Гана, Того, Бенин, Нигерия, Нигер, Буркина-Фасо, Мали, Мафритания)

2. Батыс Африка аймағының жер бедері. (Аласа таулы, үстіртті)

3. Ойпатты жазықтар қай жеріне тән? (Сенегал жері, Гвинея жағалауы)

4. Батыс Африканық жазықтарын қандай белдеу алып жатыр? (Ылғалды экваторлық ормандар)

5. Ыстық, құнарлы климат жағдайында өсірілетін өсімдіктер. (каучук, кофе, майлы пальма, какао, банан, ананас, маниок, батат, сорго)

6. Батыс Африканың ірі өзендері. (Нигер, Сенегал, Вольта, Бенуэ)

7. Мұнай мен табиғи газдың мол қоры. (Гвинея шығанағы жағалауы)

8. Гвинея елінде таралған ірі кен орындары. (Алмас пен алюминий)

9. Алтын көп таралған аймақ. (Гана, Либерия)

10. Уран қай жерде кездеседі? (Нигерде)

11. Ежелден мәдениеті дамыған елдер. (Бенин, Ифе, Дагомея, Гана, Мали, Сонгай)

12. Халқының саны жөнінен Африкадағы ең ірі ел. (Нигерия)

13. Нигерияның бұрынғы астанасы. (Лагоста)

14. Шығыс Африкаға кіретін елдер. (Судан, Эритрея, Эфиопия, Джибути, Сомали, Уганда, Кения, Руанда, Бурунди, Танзания, Замбия, Малави)

15. Лавалық жыныстармен жабылған тау. (Эфиопия таулы қыраты)

16. Афар ойысы қай жерде орналасқан. (Эфиопия таулы қыратының солтүстік-шығысында)

17. Афар ойысындағы қыстағы температура. (+30°С)

18. Шығыс Африка жарылыстары бойында таралған пайдалы қазба-лар. (кобальт, вольфрам, хром, титан, алтын, платина, мыс, алмас)

19. Шығыс Африкада қандай табиғат зонасы басым? (Саванналар)

20. Кофе, қара бидай, тарының отаны. (Эфиопия таулы қыраты)

21. Кофе атауы қалай шыққан. (Каффа деген жердің атымен)

22. Шығыс Африкадағы басым тілдер. (Солт.-араб, оңт.- банту тілі)

23. Шығыс Африкадағы ұлттық парктер. (Серенгети, Нгоронгоро, Тсаво)

24. Оңтүстік Африка елдері. (Намибия, Боствана, Зимбабве, Мозамбик, ОАР, Свазиленд, Лесото, Мадагаскар)

25. Елдегі ең ірі ұлттық парк. (Крюгер ұлттық паркі)

Бірінше белгі. Оқушылардың нәтижелері бойынша «+» немесе «-» белгілері қойылады.

Қабылдауды ұйымдастыру

Өтілетін жаңа тақырып бойынша тақтаға кілтті сөздер жазылады. Мұғалім тірек сөздердің мағынасын түсіндіреді.

1. Оңтүстік

2. Эвкалипт

3. Үлкен Тосқауыл рифі

4. Аустралия Одағы

5. Эйр көлі

6. Косцюшко тауы

7. Гондвана

8. Үлкен Суайрық жотасы

9. +28°C, +20°C

10. Аустралия Альпісі

11. Цирконий

12. 2300 км

13. Кристалды жыныстар

14. Алюминий

Екінші белгі. Есте сақтау нормативі 14 сөз – 1 минут 15 секунд беріледі.

Ұғынуды ұйымдастыру

Оқушылар оқулықтан бір парақты 4 минут ішінде оқып шығуы тиіс. Мұғалім оқушылардың материалды оқыған білімдеріне қатысты сұрақ-жауап алатыны жайында ескертеді.

7-11 сыныптар – мәтіннің бір парағына 4 минут уақыт беріледі

Түсінудің алғашқы тексерілуі

Қарама-қарсы сұрақ қою. ООМ бойынша сабақтың тақырыбына байланысты сұрақтар.

1. Аустралияның жалпы ауданы қанша? (7,6 млн км²)

2. Материк атауы қандай мағынаны білдіреді? (оңтүстік)

3. Аустралия жағалауларын қандай мұхиттар шайып жатыр? (Тыны және Үнді мұхиттары)

4. Мұхиттағы судың беткі температурасы қандай? (жазда +28°С, қыста +20°С)

5. Аустралияның оңтүстіктегі шеткі нүктесі? (Саунт-Ист-Пойнт м.)

6. Тынық мұхит литосфералық плитасындағы қозғалыстардың майысуларынан бөлініп шыққан аралдар? (Жаңа Гвинея аралының оңтүстік бөлігі пен Тасман аралы)

7. Кристалды жыныстар материктің қай бөліктерінде жатыр? (батысы мен орталық бөлігі)

8. Таулы үстірттердің орташа биіктігі қанша? (400-600 м)

9. Таулардың биіктігі. (1000-1500 м)

10. Үлкен Суайрық жотасы материктің қай бөілігін бойлай орналасқан? (Шығысын)

11. Аустралияның шығыстағы шеткі нүктесі? (Байрон мүйісі)

12. Материк қандай пайдалы қазбаларға бай? (алтын, алюминий, мыс, никель, марганец, темір, уран, циркониц)

13. Тас көмір қай бөлікте көп шоғырланған? (оңтүстік-шығыс)

14. Орталық бөлігі қандай пайдалы қазбаларға бай? (мұнай мен газ)

15. Материктің теңіз деңгейінен ең биік орналасқан нүктесі. (Үлкен Суайрық жотасының оңтүстіктегі биіктігі 2228 м Косцюшко тау)

16. Аустралияның солтүстіктегі шеткі нүктесі? (Йорк мүйісі)

17. Теңіз деңгейінен ең төмен орналасқан нүктесі? (Эйр көлі -16м)

18. Аустралияның батыстағы шеткі нүктесі? (Стип-Пойнт мүйісі)

19. Материк жағалауындағы ең ірі маржандық құрылым? (Үлкен Тосқауыл рифі)

20. Үлкен Тосқауыл рифінің ұзындығы мен ені қанша? (ұзындығы – 2300 км, ені 2 км-ден 150 км-ге дейін)

Үшінші белгі. Оқушылардың нәтижелері бойынша «+» немесе «-» белгілері қойылады.

Алғашқы бекітуді ұйымдастыру

Сын тұрғысынан сұрау. ООМ бойынша сабақтың тақырыбы сұралады. Меңгеру сапасын анықтау мақсатында сұрақтар бұрмаланып беріледі. «Иә» немесе «Жоқ» деген жауап арқылы сұрақты толық дәлелдейді.

1. Аустралия ауданы жөнінен төртінші материк. (Жоқ. Алтыншы)

2. Материктің атауы «шығыс» деген мағынаны білдіреді. (Жоқ. Оңтүстік)

3. Аустралияның солтүстіктегі шеткі нүктесі Байрон мүйісі. (Жоқ. Йорк мүйісі)

4. Материк жағалауын Тынық, Үнді мұхиттары шайын жатыр. (Иә. Шығыс жағалауын Тынық, қалған бөлігін Үнді мұхиты шайып жатыр)

5. Материктің негізгі бөлігін гондваналық ежелгі платформа алып жатыр. (Иә. Оңтүстік жарты шар материктері гондваналық, солтүстік жарты шар материктері лавразия платформасына жатады)

6. Таулы үстірттердің орташа биіктігі 200-300м. (Жоқ. 400-600м)

7. Үлкен Суайрық жотасы материктің батыс бөілігін бойлай орналасқан. (Жоқ. Шығысын)

8. Тас көмір солтүстік бөлікте көп шоғырланған. (Жоқ. Оңтүстік-шығыс бөлігінде)

9. Аустралияның батыстағы шеткі нүктесі Йорк мүйісі. (Жоқ. Стип-Пойнт мүйісі)

10. Мұнай мен газ материктің оңтүстік бөлігінде көп шоғырланған. (Жоқ. Орталық бөлігінде)

11. Теңіз деңгейінен ең төмен орналасқан нүктесі Эйр көлі.(Иә.-16м)

12. Материктің теңіз деңгейінен ең биік орналасқан нүктесі 2228м. (Иә. Косцюшко тау)

13. Аустралия жанартаулы материк. (Жоқ. Жанартаулары жоқ бірден-бір материк)

14. Аустралия материгінің жерін бірнеше ел құрайды. (Жоқ. Аустралия Одағы ғана алып жатыр)

15. Аустралияның шығыстағы шеткі нүктесі Стип-Пойнт мүйісі (Жоқ. Байрон мүйісі)

16. Литосфералық плиталардың қозғалысы нәтижесінен Мадагаскар аралы материктен бөлініп шықты. (Жоқ. Жаңа Гвинея аралының оңтүстік бөлігі мен Тасман аралы)

17. Тасман аралы материктің солтүстігінде орналасқан. (Жоқ. Оңтүстігінде)

18. Үлкен Тосқаулы рифінің ұзындығы 1300 км ені 200 км. (Жоқ. Ұзындығы – 2300 км, ені 2 км-ден 150 км-ге дейін)

19. Мұхиттағы судың беткі температурасы қандай жазда +28°С, қыста +20°С. (Иә. Сондықтан әр түрлі пішіндегі маржандық құрылымдар көптеп кездеседі)

20. Материктің ауданы 24,2 млн км². (Жоқ. 7,6 млн км²)

Төртінші белгі. Оқушылардың нәтижелері бойынша «+» немесе «-» белгілері қойылады.

Талдау

Жаңа тақырып бойынша тақырыптық сөздік қоры (ТСҚ) тексеру жүргізіледі. Сөз қысқартылмаған түрде, түсінікті етіп жазылады. Оқушылар бір-бірінің қанша сөз жазғанын санап, есебін шығарады.

Бесінші белгі. 7-11 сыныптар – 63 сөз.

5 минут

Рефлекция

Сыныптың материалды меңгеру деңгейі анықталады. Мұғалім тақырыпты қорытындылайды. Тақырыпқа деген өзінің көзқарасын білдіреді.

Бағалау

Журналға баға қою келесі норматив бойынша жүзеге асырылады:

4 – 5 белгі – «5»

3 белгі – «4»

2 белгі – «3»

1 белгі – «2»

Сапа нормативі: оқушылардың 63%-ы 5 ұпайдан алуы тиіс

Үй тапсырмасы

§53. Аустралияның физикалық-географиялық орны, жер бедері және пайдалы қазбалары.

Кескін картаға материктің шеткі нүктелерін, жер бедері мен пайдалы қазбаларын түсіру.