Сыныбы: 8
пәні : физика және астраномия
Тақырыбы: Жарық. Жарық көздері. Күн - жұлдыз. Жарықтың түзу сызықты таралу заңы. Көлеңке және жартылай көлеңке. Күннің және айдың тұтылуы.
Мақсаты: Жарық, жарық көздерінің түрлері мен адам өміріңе маңызы туралы түсіндіру. Күн, жұлдыз, күн мен айдың тұтылуы жөнінде мәлемет беру. Жарықтың әлем тіршілігі үшін алатын орны туралы өзіндік ой қорыту, білімдерін тереңдете түсу.
Топпен жұмыс жасауға, жылдам ой қорыта білуге, ізденімпаздыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ.
Сабақтың әдісі: топтық жұмыс.
Қолданылған модульдер: сыни тұрғысынан ойлауға үйрету, оқыту мен оқуда АКТ -ны пайдалану.
Стратегиялар: шаттық шеңбері, топқа бөлу, ой қозғау,
сабақ жоспары:
І. Ұйымдастыру бөлімі:
-Оқушылармен амандасу.
«Шаттық шеңбері»
мақсаты: жылы лебіз айту. ( оқушылар бір – бірінің қолдарын ұстасып, көңіл күйін сұрап, сабақта сәттілік тілеу)
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
«Миға шабуыл» ой қозғау:
оқушыларға магниттер бере отырып, оларды жанастыра отырып, көргенін бақылау, түсіндіріп, айту.
Темір ұнтағын қолдана отырып, магнитпен ақ қағазға сурет салу.
ІІІ. Жаңа сабақ:
Балалар, сіздердің қолдарыңызда екі түсті магнит бар, ендеше сол магниттерді түсі бойынша екі топқа бөлінелік. Топқа «Жарық», «Жұлдыз» деп ат қоялық. Топ басшы тағайындау.
(свет өшіріледі.)
Балалар бізге не жетіспейді?
Жарық
Жарайсыңдар! Жарықты қайдан аламыз?
Электр тогынан.
Тағы қандай жарық көздерін білесіңдер?
Күн, жұлдыз, электр шамдары, май шам,.... т.б
Мінекей, балалар, бүгінгі тақырыбымыз: «Жарық. Жарық көздері. Күн - жұлдыз. Жарықтың түзу сызықты таралу заңы. Көлеңке және жартылай көлеңке. Күннің және айдың тұтылуы».
Ендеше бүгінгі тақырыбымыздағы негізгі сөздерді үш тілде айтайық.
Жарық- Свет – Light
Жарық көздері – источник света - Light source
Күн – Солнце - Sun
Жұлдыз – Звезда - Star
Ай – Луна - Moon
Көлеңке – Тень - Shadow
Жартылай көлеңке – полутень – Penumbra
Жарық пен Жарық құбылыстары туралы ілім – Оптика деп аталады.
Жарық - көзбен қабылданатын сәуле, сондықтан көрінетін сәуле деп аталады.
Жарық көздері – жарық шығаратын дене.
Жарық бөлшегі – Фотондар деп аталады.
Жарықтың таралу жылдамдығы -фотондар жылдамдығы.
Жарық вакуумде тарайды, затқа түскен де оларды қыздырады. Ең үлкен жылдамдық – Вакуумдегі жарық жылдамдығы: с =300 000 км/сағ
Ауада с =299 711 км/сағ
Суда с = 225 000 км/сағ
Шыныда с =200 000 км/сағ
Ғаламдағы негізгі жарық көздері – жұлдыздар. Күн -бізге ең жақын жұлдыз. Күннің массасы жердің массасынан 333 000 есе улкен. Күн – өздігінен сәуле шығаратын зор энергия көзі.
1. Күн тәжі-ыстық қабық. Кун тәжінен ыстық сиретілген плазма ағыны күн желі таралады.
2. хромосфера-
3.Күннің көрінетін беті -фотосфера. (жарық сферасы)
4.конвекция белдеуі.-күннің дәл көрінетін шекарасына дейінгі аралық
5.Сәулелік белдеу- энергия шығару қабаты
ядролық белдеу -ядролық реакциялар жүретін қабат
Жарықтың таралу заңы: біртекті ортада жарық сызық бойымен – түзу түзусызықты тарайды.
Жарық сәулесі деп- жарық көзінен келген жарық энергиясы бойымен тарайтын сызық.
Жарық шоқтары – жарық сәулелерінің жиынтығы.
Көлеңке – жарық көзінен жарық түспейтін мөлдір емес нәрсенің сыртындағы кеңістіктің бөлігі.
Жартылай көлеңке -толық көлеңкенің айналасындағы өте қараңғы емес екі аймақ.
( электронды оқулық арқылы, көлеңке ,жартылай көлеңкеге мысал)
Күннің тұтылуы – егер ай өзінің жер айналасындағы қозғалысында жер мен күннің арасында келіп қалса, күнді жауып қалса, күн тұтылады.
Айдың тұтылуы. Ай жердің көлеңке аймағына енгенде, ай тұтылады.
(Bilim land дискісі арқылы ай мен күннің тұтылуы демонстария арқылы түсіндіріледі.)
Жаңа сабақты бекіту:
«Постер»
«Экспо – 2017» халықаралық көрмесінің «Болашақ энергиясы жобасына үлес қосалық, бүгінгі сабақ бойынша қандай тақырыпты таныстырар едің.
«Кластер»
Люминесценциялық, Плазмалық, Шағылған жарық көздерін толтыр, толықтыр.
«Ашық журнал»
екі топ қарама қарсы топты бағалап , түсіндіреді. Топ басшылары өз тобындағы оқушыларды бағалайды.
Рефлексия : «Чемодан- жақсы түсіндім
ет тартқыш – әлі сұрақтарым бар
қоқыс жәшігі – сабақ ұнамады»
Киров жалпы білім беретін негізгі мектеп
Тақырыбы:
Жарық. Жарық көздері. Күн -жұлдыз. Жарықтың түзу сызықты таралу заңы. Көлеңке және жартылай көлеңке. Күннің және Айдың тұтылуы
Ашық сабақ
физика – информатика пән мұғалімі Хайруллина Н.С.
2016-2017 оқу
