Қайта алоқа - ўзини англаш ва муомалада асосий компонент сифатида
Маърузачи: Одилова Н.Г.
Режа
- 1. Социал психологик тренинг вактида “мен” образи билан ишлаш .
- 2 . Социал психологик тренингда кайта алока тушунчаси
- 3. Джогари диаграммаси.
Деярли ҳар қандай психологик тренингнинг муҳим мақсадларидан бири иштирокчиларнинг ўзини ўзи англашини ривожлантиришдир.
Шахсий ривожланиш нуқтаи назаридан тренингнинг асосий вазифаси шахсий ўзини-ўзи англашнинг барча тузилмаларини ривожлантиришдир:
- когнитив – шахснинг ўз Мен-образи ҳақидаги билимлар тизимини такомиллаштириб, аниқлаштириш ва кенгайтириш;
- аффектив – ўз-ўзига позитив муносабатни шакллантириш, ўз имкониятлари ва салоҳиятини баҳолаш;
- хулқ-атвор – Мен-концепцияни ўзаро муносабат ва мулоқотда мустаҳкамлаш, эффектив ўз-ўзини бошқариш кўникмаларини ишлаб чиқиш
" Мен" -образ шахсда ўз-ўзини билиш ва ўз-ўзини аниқлаш жараёнида шаклланади
«Мен-образ" - инсоннинг ўзи ҳақидаги, ўзгалар билан муносабатлари, ҳаётнинг турли жабҳаларига муносабати ҳақидаги ғоялар,муносабат ва ҳис-туйғулар мажмуидир.
«Мен-образ" да икки таркибий жиҳатни ажратиш мумкин:
1. тавсифий жиҳат- биз эга бўлган хусусиятлар, қобилиятлар, ҳақида ғояларни ўз ичига олади;
2. баҳоловчи жиҳат-умуман ўз шахсиятининг ижобий ва салбий хусусиятлари ҳақида ҳукмларни ўз ичига олади
«Мен-образ" шахснинг доимийлиги ва яхлитлигини таъминловчи таркибий қисмлардан бири сифатида қаралади. Инсон :
* ўзи ҳақидаги муайян тасаввурларни ўрнатишга;
* Бу тасаввурларни доимий мустаҳкамлаб, қўллаб-қувватлашга интилади.
Тренинг давомида Мен – образи билан ишлаш бир неча даражада содир бўлиши мумкин .
Клюева Н., Свистун М. самарали мулоқот СПТ иштирокчилари томонидан «Мен" ни тушунишнинг қуйидаги даражасини ажратадилар:
* иштирокчини англаш, у бошқалар томонидан қандай қабул қилинади, у шахслараро вазиятларда қандай тақдим этилади (бошқалар мени қандай кўради?);
* ўз стратегияси ва тактикасидан хабардорлик. Узоқ вақт давомида мулоқотда ишлатилади (ўзимни қандай қабул қиламан?);
* муайян хатти-ҳаракатларнинг асосий сабабларини билиш (нима учун мен бу тарзда мулоқот қиламан?);
* инсоннинг ўзига хос хатти-ҳаракатлари унинг ҳаёти давомида қандай ривожланганлиги ҳақида тушунча (менинг хатти-ҳаракатимнинг асосий сабаблари нима?).
Ўз “Мен“ини тушуниш учун бундай босқичма-босқич ёндашув тренинг дастурининг асосини ташкил қилади. Иштирокчиларнинг "Мен-образи" билан ишлаш биринчидан бошлаб то сўнгги учрашувгача олиб борилади.
Тренинг давомида ўз-ўзини билиш ва гуруҳ аъзоларининг "Мен-образ"и билан ишлаш жараёнига кўмаклашувчи асосий механизмлардан бири бу - қайта алоқадир .
Қайта алоқа - инсоннинг ўзи ҳақида ташқаридан оладиган маълумоти. Фикр-мулоҳаза ҳаракати туфайли инсон ўз ҳулқ-атворини коррекция қилиши мумкин.
Қайта алоқа — бу бошқа одамга қаратилган хабар бўлиб, сиз уни қандай идрок қилишингизда, ўзаро муносабатда нимани ҳис қилишингиз, унинг ҳулқ-атвори сизда қандай хисларни уйғотишидир. Қайта алоқанинг тавсифи:
1. биз билмаган, бошқа одамларга таъсиримиз ҳақида маълумотни ўз ичига олади;
2. бир киши ёки гуруҳ бошқаларнинг хатти-ҳаракатларига ёрдам бериш ёки уларни тузатиш учун ўз реакцияларини билдирганда амалга оширилади;
3. ўзингизни бошқалар кўргандек кўришга, атрофимиздаги одамлар бизни қандай қабул қилишларини билишга ёрдам беради.
Лафт Джозеф ва Гарри Инграм томонидан таклиф этилган ДЖОГАРИ диаграммаси
