Көркем өнер — көненің көзі
Суретшілік өнердің өзі сол халықтың тарихын, мәдениетін, тұрмыс тіршілігін, салт дәстүрін паш етіп тұратын көркем өнердің бір саласы.
Кез келген картинаның айтайын деген ойы, белгілі бір тақырыбы, мән мағынасы болады. Суретші сол арқылы өзінің ой қиялын, сол кезде болып жатқан оқиғаны қаз қалпында халыққа жеткізуге тырысады.
Менің негізгі мақсатым да сол, суретшілердің қолынан шыққан картиналардан алған әсерімді әңгімелей отырып, қазақ халқының суретшілік өнеріндегі көненің көзіндей, өмірдің өзіндей картиналардың, полотнолардың қадір — қасиетін жас ұрпаққа ұғындыру. Балалардың өнерді түсініп қарауға насихаттау.
Кейбір елдерде көрермендер осындай жұмыстардың алдында сағаттап тұрып қарап кейбір суретшілердің картиналарынан өзінің алған әсерін айтып түгесе алмай, дәріптеп, жоғары бағалап, картинаның шоқтығын биіктетіп, суретшінің атақ – даңқын көкке көтеріп жатады. Бұл халықтың өнерді түсінуге құштарлығы болар, бәлкім… Мүмкін бұл сол суретшінің еңбегіне деген құрметі шығар. Себебі, суретші сол картинаға бар уақытын жұмсап, күш – жігерін сарқып, жан дүниесінен шыққан сезімдерін сарп етіп, жан тәнімен беріле орындады ғой…
Кейбір картиналардың жазылып бітуі көп жылдарға созылып кетуі мүмкін. Мысалы үшін, В.Суриковтың «Бояр әйел Морозова» картинасында көзін (жанарын) суретші 25 жыл бойы іздеген көрінеді. Бұл картинада бояр әйелдің жалаң аяқ қар кешкен жарлы – жақыбайға, қарапайым халыққа деген көз қарасынан оның қаталдығын, бірбеткей өр көкіректігін, мейрімсіздігін көруге болады…
Ал, енді қазақ халқының суретшілік тарихына келер болсақ, қазақ тарихында өз қол таңбасымен, кәсіби шеберлігімен жазылып қалған суретшілер көп – ақ. Солардың көш басында тұрған қазақтың байтақ даласын, тарихи тұлғаларын халықтың өмір салты мен тұрмысын, мәдениетін кең түрде шебер бейнелеген – Әбілхан Қастеев.
Оның «Турсиб» картинасын жақсы білеміз. Бұл тарихи картина! 1930 жылдары қазақ даласына темір жолдың келуі. Халықтың алыстан аттылы – жаяу келіп «Отарба» деп қызықтап қарсы алуы. Алыстан көз салып тұрғандары қаншама… Бұл картинаның сәтті шыққаны сонша – паровоздың буы аспанға атқылап…, айғайлап…, жер танабын қуырып келіп, келіп қалған пойыздың… дала төсін тарсылдата соғып, ысқырған – пысқырған дауысы құлаққа естілгендей болады… Тіпті бүкіл дала – бір сәт тына қалып, пойыз үнін тыдап қалғандай әсер қалдырады… Міне мұны өнердің құдіреті десе болады!
