ЭКОСАҒАТ
МАҚСАТЫ:
- Оқушыларды мұхиттар мен басқа да су ресурстарының ластануы проблемасымен таныстыру.
- Жалпы сыныптық пікірталас барысында оқушылармен осы проблеманы шешу жолдарын талқылау.
- Бөлімдер білімін бекіту және жүйелендіру:
- Дүниетанымдағы «Табиғи жағдайлар мен олардың адам өмірі мен қызметіне әсері»; Жаратылыстанудағы «Құрлықтар мен мұхиттар»; Географиядағы «Гидросфера».
- Дүниетанымдағы «Табиғи жағдайлар мен олардың адам өмірі мен
- қызметіне әсері»;
- Жаратылыстанудағы «Құрлықтар мен мұхиттар»;
- Географиядағы «Гидросфера».
ҚАЖЕТТІ ЖАБДЫҚ:
1
1 үлкен мөлдір контейнер/шара
2
11 мөлдір емес ыдыс
3
Сұйықтықтарға арналған ингредиенттер
4
Су
(төмендегі кестені қараңыз)
5
Тұз
6
14 қыстырғыш
7
Жабысқақ лента
8
Басып шығарылған сабақ материалдары
Қажетті заттар және олар қандай маңызға ие.
1
Гауһар жасыл («жасыл дәрі»)
2
Минералдық тыңайтқыштар
Жасыл иірімжіп
3
Сумен араластырылған қызанақ шырыны
Балдырлар гүлдеуі
4
Тас көмір
Күнбағыс майы
5
Қармақ жібі, шашқа арналған жіңішке резеңкелер немесе тіс жібі
6
Жағалаудағы мұнай ұңғымас
Тасталған балық аулау торлары
Ас содасы
7
Пластик пакетінің бөлігі
Антибиотиктер
8
Қоқыс
Суда ерітілген кофе
9
Таза су
10
Сарқынды сулар
Әлемдік мұхит деңгейінің артуы
Сірке су
11
Сынған тіс тазартқыштар, майысқан қағаз
Мұхиттың қышқылдануы
Дүлей зілзалалар
СИПАТТАМА
Контейнерді сумен толтырыңыз. Контейнер Әлемдік мұхит моделін білдіреді. Контейнерге 1 қыстырғышты қыстырыңыз. Қыстырғыштар уақыттың әртүрлі кезеңіндеріндегі Жер халқының баламасы болады. Контейнерге қыстырылған әрбір қыстырғыш халықтың 500 миллион адамға артуын білдіреді.
11 ингредиентті 11 мөлдір емес ыдысқа бөліңіз. Ыдыстарға этикетка басып шығарып, жапсырыңыз. Суы бар контейнердің жанына тұзды қойыңыз.
2.
1.
Екі түрлі – көк және қызыл карточка басып шығарыңыз. Көк карточкаларды суы бар контейнердің қабырғасына жапсырыңыз. Олар оңай алынатындай жапсырыңыз. Әрбір көк карточка қазіргі уақытта мұхиттарда тұратын тірі ағзаның түрін білдіретін болады. Қызыл карточкалар оқушылардың қолында болады.
Егер мүмкін болса, суы бар контейнердің айналасындағы орындықтарды оқушылардың интерактивті сабаққа
қатысуына ыңғайлы
болатындай қойыңыз.
4
3
Жер халқының өсуіне орай Әлемдік мұхитта болған өзгерістер туралы әңгімелеп беретініңізді оқушыларға түсіндіріңіз. Суы бар контейнер – Әлемдік мұхитты, оған қыстырылған қыстырғыш – әңгіме бастауы болатын алғашқы 500 миллион адамды, ал оқушыларға таратылған ыдыстар мұхит экожүйелерінің денсаулығына әсер ететін антропогендік факторларды білдіретінін түсіндіріп беріңіз. Сонымен қатар қазіргі уақытта мұхиттарда тіршілік ететін тірі ағзалардың бес түрінің контейнерге қыстырылған карточкаларына оқушылардың назарын аудартыңыз.
Сабақтың өзі
6.
Оқушыларға бір оқушыға бір объект деген есеппен ингредиенттері бар ыдыстарды, 5 карточканы және 13 қыстырғышты таратыңыз.
5.
Ескертпе: таратылатын заттардың саны 29 оқушыға есептелген (11 ыдыс + 5 карточка + 13 қыстырғыш). Егер сыныпта 29 оқушыдан аз болса, «артықтарды» өзіңіз қыстырғышпен қыстырыңыз. Егер сыныпта 29-дан артық оқушы болса, сыныпты объектілер бойынша командаларға бөліңіз және объектісі жоқ оқушыларды әкімшілік лауазымдарға тағайындаңыз (мәселен, командалар капитандары).
Бөлінген сөздерге екпін жасай отырып, әңгімені оқыңыз. Оқушылардың жоғарыда айтылған нұсқаулықты орындауға үлгеруі үшін, бөлінген сөздерден кейін кідіріс жасауды ұмытпаңыз.
8.
Оқушылардан алынған ыдыстан немесе карточкадан сөз аталатын кезді өткізіп алмау үшін әңгімені мұқият тыңдауын сұраңыз. Қыстырғыштары бар оқушылар Жер халқының өсуін қадағалап отырады. Ыдысы бар оқушы өзінің этикеткасынан сөзін естігенде – бұл «мұхитқа», яғни суы бар контейнерге ингредиентті қосудың белгісі болады; карточкасы бар оқушы өз карточкасынан сөзін естігенде, ол контейнерден тиісті суретті алып тастайды. Қыстырғыштары бар оқушылар әңгіме барысында кезек-кезегімен контейнерге қыстырғыштарды қыстырады; халық 500 миллионға артқанда, бір қыстырғыш қыстырылады.
7.
Талқылауға арналған сұрақтарға көшіңіз. Оқушыларға Әлемдік мұхит проблемалары мен оларды шешу жолдарын қалай көретіндерін сипаттауға ұсыныңыз. Ұстанымдары дәлелді болуға тиіс екеніне оқушылардың назарын аудартыңыз.
9.
ӘҢГІМЕ
Талқылауға арналған сұрақтар:
Әлем мұхитының ластануына кім кінәлі?
Адам санының көбеюі мұхиттардың жағдайына қалай әсер етті? Мысалдар келтір.
Әңгімелеу барысында біз мұхит моделіне қосқан 11 антропогендік факторды еске түсірдік. Олардың мұхитқа әсерін болдырмау үшін әрбір адам не істеуі қажет?
Адам әрекетінен зардап шеккен теңіз организмдерінің 5 типін еске түсіріңдер. Оларды кім қорғауға тиіс? Олардың қандай көлемін жоюға болатынын кім шешуге құқылы?
Барлық елдер нұсқауды орындауы үшін Әлемдік мұхиттың ластануын бақылаудың халықаралық жүйесін қалай жасаулары тиіс?
Қалай ойлайсыздар, мұхиттың ластануына жол бермеген жөн бе немесе мұхитты кейіннен тазалаған тиімдірек пе?
Үй тапсырмасы
Жақын орналасқан су көздерінің ластануын болдырмау үшін қалаларыңда не істеліп жатыр?
